Monitoring wirusa Sars-CoV-2 w ściekach w aglomeracji Warszawskiej

Poniżej prezentujemy aktualne wyniki badań ścieków na obecności RNA wirusa SARS-CoV-2 w próbkach pobieranych w czterech stałych punktach z sieci kanalizacyjnej.

Punkty poboru próbek to:

• Oczyszczalnia ścieków Południe znajdująca się przy ulicy Sytej 190/192 w Warszawie, do której trafiają ścieki z południowej części lewobrzeżnej Warszawy tj. z Ursynowa, Wilanowa, części Mokotowa.
• Oczyszczalnia ścieków Pruszków znajdująca się przy ulicy Domaniewskiej 23 w Pruszkowie, do której trafiają ścieki z dzielnicy Ursus, a także Pruszkowa, Piastowa, Michałowic, Ożarowa Mazowieckiego i Brwinowa.
• Oczyszczalnia ścieków Czajka znajdująca się przy ulicy Czajki 4/6 w Warszawie. Próbki pobierane są na:

1. prawym brzegu, gdzie trafiają ścieki m.in. z Białołęki, Żerania, Legionowa oraz Wieliszewa,
2. lewym brzegu, gdzie trafiają ścieki z północnych i centralnych dzielnic lewobrzeżnej Warszawy.

Wykres przedstawiający znormalizowaną ilość kopii genu Sars-CoV-2 w sieci kanalizacyjnej MPWiK Warszawa w okresie od 7 marca 2022 roku do 27 grudnia 2022 roku:

Wykres przedstawiający znormalizowaną ilość kopii genu Sars-CoV-2 w sieci kanalizacyjnej MPWiK Warszawa w okresie od 2 stycznia do 28 grudnia 2023 roku:

Wykres przedstawiający znormalizowaną ilość kopii genu Sars-CoV-2 w sieci kanalizacyjnej MPWiK Warszawa w okresie od 1 stycznia 2024 roku:

Powyższy wykres aktualizujemy raz w tygodniu.

Legenda wykresu

Każdy z czterech punktów poboru ścieków oznaczyliśmy na wykresie innym kolorem:

• żółta linia – ścieki pochodzące z OŚ Południe,
• pomarańczowa linia – ścieki pochodzące z OŚ Pruszków,
• niebieska linia – ścieki pochodzące z OŚ Czajka (prawy brzeg),
• zielona linia – ścieki pochodzące z OŚ Czajka (lewy brzeg).

Na osi Y prawa strona wykresu przedstawiliśmy znormalizowaną ilość kopii genu SARS-CoV-2 w ściekach. Na osi Y lewa strona wykresu przedstawiliśmy liczbę wykrytych przypadków zachorowań na SARS-CoV-2 podczas testowania wymazowego (szare słupki). Na osi X wykresu przedstawiliśmy daty oraz tygodnie roku w których zanotowano daną wartość znormalizowanej ilości kopii genu RNA SARS-CoV-2.

O badaniach

Dane przedstawione na wykresach wskazują, że przez cały okres prowadzenia badań do chwili obecnej w ściekach obecne było RNA wirusa SARS-CoV-2. Jego ilość zmieniała się na przełomie całego tego okresu w dość szerokim zakresie od 0,00 do 0,13. Największe zmiany w ilości RNA wirusa dotychczas odnotowaliśmy w przypadku ścieków pochodzących z OŚ Południe (linia żółta) w okresach: od marca do kwietnia 2022 r., od lipca do sierpnia 2022 r. oraz w grudniu 2022 r. Od początku lutego 2023 r. ponownie obserwujemy wzrost ilości wykrywanego materiału genetycznego wirusa SARS-CoV-2 w ściekach (zbliżony do wartości obserwowanych na przełomie marca i kwietnia 2022 r.). Zaś od końca kwietnia br. ilość tego materiału w ściekach zaczęła gwałtownie spadać i na takim niskim poziomie utrzymuje się do początku sierpnia. Od pierwszych dni sierpnia obserwowany jest wzrost zawartości wykrywanego materiału genetycznego wirusa w ściekach pochodzących ze wszystkich punktów poboru próbek, a od początku września jego spadek w próbkach ze wszystkich punktów poboru. Zawartość materiału genetycznego wirusa osiąga gwałtowny wzrost w II połowie września 2023 r., szczególnie w przypadku próbek pochodzących z Zakładu Południe, a na przełomie września i października br. osiąga wartość zbliżoną zeru we wszystkich lokalizacjach punktów poboru próbek. Październik charakteryzuje się gwałtownymi spadkami i wzrostami, gdzie największy wzrost zawartości materiału genetycznego w ściekach we wszystkich punktach poboru następuje w ostatnich dniach miesiąca. Także pierwsze dni listopada powtarzają tendencje październikową, charakteryzującą się gwałtownymi wzrostami i spadkami zawartości wirusa w próbkach pochodzących ze wszystkich punktów poboru. Kolejne dni listopada wskazują na tendencję wzrostową związaną z zawartością patogenu wirusa w ściekach - dotyczy to próbek pochodzących ze wszystkich punktów poboru. Na początku grudnia wyniki badań próbek pobranych ze wszystkich lokalizacjach wykazują tendencję malejącą, a już w kolejnych dniach miesiąca wskazania dynamicznie wzrastają. Tendencja ta w drugiej połowie grudnia zmienia się - wyniki próbek pochodzących ze wszystkich punktów poboru wykazują spadek. Sytuacja ta ulega zmianie w ostatnich dniach grudnia 2023 r. - wskaźniki ze wszystkich punktów poboru idą do góry. Pierwsze dni stycznia 2024 r. to spadek ilości kopii genu SARS-CoV-2 w ściekach. W drugim tygodniu stycznia wskazania zmieniają się i we wszystkich punktach poboru wzrasta ilość patogenu. Tendencja ta utrzymuje się także w kolejnych dniach stycznia. Końcówka miesiąca, podobnie jak pierwsza połowa lutego 2024 r., pokazują tendencję odwrotną. Przełom lutego i marca to duży i gwałtowny wzrost, a następnie gwałtowny spadek zawartości wirusa w ściekach pochodzących z Zakładu Południe. Pierwsza połowa  kwietnia pokazują stały spadek zawartości wirusa w ściekach we wszystkich punkach poboru. Tendencja ta utrzymuje się przez kolejne tygodnie kwietnia i maja. Ostatni tydzień maja to nieznaczny krótkotrwały wzrost zawartości wirusa w próbkach z punktu poboru z OŚ Czajka (lewy brzeg). Niskie poziomy zawartości wirusa charakterystyczne są także dla pierwszej połowy czerwca 2024 r. Końcówka czerwca 2024 r. pokazuje tendencję odwrotną i wzrost zawartości wirusa w próbkach pochodzących ze wszystkich punktów poboru. Utrzymuje się ona także w pierwszej połowie lipca. Pod koniec miesiąca pomiary wskazują na spadek zawartości wirusa we wszystkich badanych lokalizacjach. Pierwsze tygodnie sierpnia to początkowy nieznaczny wzrost, a następnie spadek zawartości wirusa w badanych próbkach - wyjątek stanowi wynik badania próbek pochodzących z punktu przy OŚ Południe, gdzie wzrost jest o wiele wyższy niż w pozostałych punktach poboru. Między 8 a 24 sierpnia pomiary dla wszystkich próbek wskazują gwałtowny wzrost zawartości wirusa w ściekach, który gwałtownie spada ok. 24 sierpnia. Przełom sierpnia i września 2024 r. to skokowe wzrosty i spadki w próbkach ze wszystkich punktów poboru. Druga połowa września to duży pik zawartości wirusa w próbkach pochodzących z oczyszczalni ścieków Południe i Pruszków. Analiza zawartości wirusa w próbkach w październiku pokazuje spora tendencję wzrostową na początku miesiąca, a następnie spadek - dotyczy to wszystkich lokalizacji, skąd pobierane są próbki ścieków do badań. Kolejne dni października są powieleniem tendencji charakterystycznej dla okresu od początku sierpnia 2024 r., tj. gwałtownych spadków i wzrostów zawartości wirusa w badanych próbkach. Końcówka października (okres w okolicach świąt) charakteryzuje się znacznym i gwałtownym spadkiem zawartości patogenu w próbkach pobranych we wszystkich lokalizacjach. Przy bardzo niskiej zawartości wirusa w pierwszych dniach listopada w próbkach z trzech lokalizacji poboru, wyniki badań próbek z Zakładu Południe wykazały znaczny i gwałtowny wzrost. Co ciekawe, ten wysoki wskaźnik w połowie listopada wykazał tendencję odwrotną. Charakterystyczną cechą listopada 2024 r. jest stosunkowo niski poziom zawartości wirusa w próbkach pochodzących ze wszystkich punktów poboru - za wyjątkiem Zakładu Południe, gdzie następował skokowy spadek, a następnie wzrost zawartości wirusa w próbkach. Podobna tendencja w odniesieniu do Zakładu Południe występuje w pierwszej połowie grudnia 2024 r.

Ilość materiału genetycznego SARS-CoV-2 wykrywanego w ściekach oznaczamy jako znormalizowaną ilość kopii genu SARS CoV-2 – czyli stosunek RNA SARS CoV-2 do PMMoV, gdzie PMMoV jest niepatogennym wirusem występującym naturalnie w przewodzie pokarmowym człowieka i stanowiącym punkt odniesienia.

Liczbę wykrywanych dobowych przypadków zachorowań na SARS-CoV-2 podczas testowania wymazowego pobieramy z danych publikowanych na stronie internetowej Ministerstwa Zdrowia. Porównywanie aktualnych ilości kopii genu RNA SARS-CoV-2 w ściekach do ilości notowanych w poprzednich okresach umożliwia indywidualne szacowanie ryzyka zakażenia wirusem.